Wieża wyciągowa szybu Prezydent – na Szlaku Zabytków Techniki

Wpis 9 października 2012
Przez Marcin Fenger
w Fotografia dziecięca, Fotografia przemysłowa
0

Gdy słyszymy Chorzów, myślimy przeważnie o Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku, Planetarium, Stadionie Śląskim, Wesołym Miasteczku, ZOO, Skansenie, Teatrze Rozrywki.
Są jednak w Chorzowie miejsca mniej znane, a warte odwiedzenia. Jednym z takich miejsc jest teren byłej Kopalni Prezydent w Chorzowie.

Trochę historii.

1778 – ks. Ludwik Bojarski -proboszcz chorzowski odkrywa złoża węgla w Chorzowie, otwiera pierwsze pole wydobywcze o nazwie „Księżna Jadwiga” Wydobycie szybko jednak zostaje zaprzestane (powodem była zła jakość surowca).

1790 – Bojarski wznawia wydobycie węgla na pobliskim wzgórzu (góra Redena).

1791 – Rząd pruski zakłada drugą (konkurencyjną) kopalnię „Prinz Carl von Hessen” w rejonie dzisiejszego dworca Chorzów Miasto . Podczas odkrywki węgla natrafiono na wody solankowe które dały początek uzdrowisku.

1799 – hrabia Friedrich Wilhelm von Reden nadaje nazwę Königshütte ( pol. Królewska Huta ) nowo otwartemu ośrodkowi metalurgii. Jednocześnie dnia 25 września tegoż roku o godz. 18.00 pojawia się ogień w pierwszym piecu, a dwa dni później popłynęła z niego pierwsza surówka.

1799 – rozpoczęcie budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.

1800 – kopalnię Prinz Carl von Hessen przemianowano na Königsgrube (kopalnia „Król”)

1803 – uruchomienie drugiego pieca w Hucie Królewskiej .

1809 – powstaje Szpital Bracki na dzisiejszej ul. Strzelców Bytomskich.

1850 – wybuch epidemii cholery.

1853 – postawienie pomnika hrabiego von Redena (w obecności pruskiego cesarza).

1853 – dotarcie budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, drążonej ręcznie z Zabrza.

1863 – ukończenie trwającej od 1799 budowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej .

1864 – Konsekracja kościoła pw. św. Barbary – pierwszej parafii w Królewskiej Hucie (kościół był później w 1896 roku konsekrowany powtórnie w wyniku jego przebudowy).

1868 – nadanie praw miejskich kolonii Królewska Huta (wieś Chorzów nadal pozostaje autonomiczną wsią, nie wchodząc w granice miasta); herb miasta z „W”(ilhelm).

1868 – powstaje dworzec kolejowy Königshütte Mitte czyli dzisiejszy Chorzów Miasto.

1872 – mieszkańcy Königshütte na wojnie prusko/niemiecko-francuskiej.

1872 – Zapada decyzja o budowie huty żelaza (Bismarckhütte) w Hajdukach (dziś Chorzów Batory).

1903 – Połączenie Górnych i Dolnych Hajduk w jeden organizm o nazwie Bismarckhutte (od nazwy huty).

1905 – 1912 – mieszkańcy Königshütte na wojnach w różnych pruskich koloniach (m.in. Deutsch-Südwestafrika).

1914 – 1918 – I wojna światowa. Mieszkańcy Königshütte w niemieckich mundurach na różnych frontach, w różnych niewolach; znaczne ubytki ludności męskiej.

1919 – polityczny chaos i kryzys powojenny (zamieszki i próba rewolucji)

1919 – 1921 – trzy powstania śląskie , dzisiaj zwane też Górnośląską Wojną Domową.

1920 – powstaje klub sportowy Ruch (po plebiscycie Ruch Hajduki Wielkie, dziś Ruch Chorzów).

1921 – Na terenie Śląska, w tym także Chorzowa odbywa się plebiscyt, w którym pytano Ślązaków o chęć przynależności do Polski lub do Niemiec. We wszystkich miastach wskaźnik przynależności do Niemiec wynosił ok. 3/4 (w Królewskiej Hucie 75%). Natomiast w okolicznych wsiach (w tym w Chorzowie, Maciejkowicach, Hajdukach) ok. 60% mieszkańców głosowała za przynależnością do Polski. Ostatecznie w 1921 roku Królewska Huta oraz okoliczne wsie zostają włączone do Polski.

1921 – 23 czerwca rozpoczęły się uroczystości włączenia Chorzowa do Polski

1921 – 1930 – częściowa emigracja proniemieckiej ludności Królewskiej Huty, do niemieckiej części Górnego Śląska, m.in. do Bytomia (dla przesiedleńców z Królewskiej Huty powstała tam wielka dzielnica północna z kościołem p.w. św. Barbary jako pamiątką królewskohuckiej parafii św. Barbary), oraz imigracja propolskiej ludności z zachodniej części Górnego Śląska m.in. do Królewskiej Huty; w całym okresie międzywojennym imigracja ludności polskiej z reszty Polski; również: imigracja ludności żydowskiej z Polski, a po 1933 także z Niemiec.

1926 – genewski proces („Chorzow factory case”) w sprawie odszkodowań za Stickstoffwerke/Azoty (decyzja na niekorzyść Polski: wysokie odszkodowanie dla niemieckiego konsorcjum)

1934 – 1 lipca uchwałą Sejmu Śląskiego, ze względów praktycznych (urbanistycznych i demograficznych)i polityczno-nacjonalistycznych (antyniemieckich) do miasta Królewska Huta (dziś dzielnice: Chorzów I, Klimzowiec i Chorzów II) zostaje przyłączona wieś Chorzów (dziś Chorzów Stary) wraz z Maciejkowicami (przyłączonymi do wsi Chorzów w 1930 roku) oraz gmina Nowe Hajduki (obszar dzisiejszych ulic: przedłużonej Wolności, Omańkowskiej, Nomiarki, 75-go Pułku Piechoty, Żołnierzy Września, Gwareckiej, Wandy itd.). W wyniku tych przemian nowemu organizmowi miejskiemu nadano nazwę Chorzów, celowo rugując poniemiecką nazwę Królewska Huta; zmiana herbu miasta (dzisiejsza forma).

W 1933, rok przed dołączeniem Chorzowa do Królewskiej Huty, na podstwie projektu Ryszarda Heilemana, zostaje wybudowana wieża wyciągowa ,którą pierowtnie nazwano „Wielki Jacek”. W 1937, na cześć prezydenta Mościckiego, nazwano ją „Prezydent”. Konstrukcja została zaprojektowana tak, by można było wyciągać 500 ton węgla na godzinę. Obiekt ma charakter unikalny ze względu 42m żelbetonową konstrukcję szybu. Rzekłbym nawet jest nieco modernistyczny. W 1993 Kopalnię Prezydent zamknięto, a wieża dostała się w ręce prywatnego właściciela. Na szczęscie w 2008 miastu udało się odzyskać obiekt i doprowadzić do wpisania go rejestru zabytków. Teren zostal zrewitalizowany, wieża odrestaurowana i oświetlona nocą na niebiesko przez firmę Vattenfall. Wieżę otacza teraz park z ławkami. Jest sporo zieleni. W pobliżu znajduje się super plac zabaw z linowymi piramidami oraz Restauracja „Pod Wieżą”, która zaskakuje wykwintnością serwowanych dań i deserów oraz przemiłą obsługą. Byliśmy i szczerze polecamy !

Wieża wyciągowa Prezydent w Chorzowie

Plac zabaw pod wieżą wyciągową Prezydent w Chorzowie

Zabytkowa Stacja Kolejki Wąskotorowej w Rudach

Wpis 9 października 2012
Przez Marcin Fenger
w Fotografia dziecięca, Fotografia przemysłowa
0

Historia kolejki sięga roku 1899 kiedy to oddano do użytku pierwszy odcinek torów wąskich (785 mm), łączący Gliwice z Nieborowicami. W 1901 tory dotarły do miejscowości Paproć przed samym Raciborzem, a w 1903 do Płoni – dzielnicy Raciborza. Cała trasa liczyła 51 km. W 1903 przewiozła ok. 280 tyś pasażerów oraz 10 tyś ton towarów. Niewątpliwie Kolejka była wówczas największym środekiem komunikacji na trasie Gliwice-Racibórz.

Na środku trasy znalazła się stacja w Rudach Wielkich. Wybudowano tam warsztaty naprawcze dla całego taboru, tory postojowe dla wagonów i lokomotyw, punkt obrządzania parowozów i trójkąt torowy do ich obracania.

W 1993 cała linia kolejowa została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego oraz znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki. W chwili obecnej Kolejka stała się atrakcją regionu i pełni funkcje turystyczne. W kasach możena nabyć stary kartonowy bilet, który następnie jest dziurkowany przez konduktora. Tabor ciągniety jest przez lokomotywę LAS49. Wagony są otwarte i w czasie jazdy widać dym z komina. Niesamowite przeżycia zarówno dla dzieci jak i dorosłych. To nie koniec atrakcji, ale tym póżniej…
Zabytkowa Kolejka Wąskotorowa w Rudach

W drodze powrotnej przenieślismy pociąg przeniósł nas w czasie do drugiej wojny światowej. Zza okna koś krzyczał wymachując bronią – „Alle raus aus von dem Zug, sofort!”